anti-stroperij & hondentraining in Zuid-Afrika
Beveiliging is een sterke markt in Zuid-Afrika en anti-stroperij hoort daarbij. Stropers ontzien niets of niemand en op verschillende manieren probeert men de stropers te vatten. Ondersteunende middelen om dit te doen zijn hedendaagse technologieën zoals drones en warmtecamera’s maar er wordt ook nog steeds gebruik gemaakt van de sublieme neus van honden om stropers in het veld op te sporen. Bijkomend worden honden ook professioneel getraind voor geurdetectie en bijtwerk.
anti-stroperij & hondentraining in Zuid-Afrika?
Door mijn brede interesse over hoe honden worden getraind en ingezet in de echte wereld ben ik enige tijd geleden in contact gekomen met een ranger uit een wildpark. De ervaringen en verhalen die hij met me deelde waren best wel interessant, daarom leek het me wel interessant om dit eens ter plaatse te bekijken… Op naar Zuid-Afrika!
In Zuid-Afrika heb je veel wildparken en de bekendste is ongetwijfeld het Krugerpark met een oppervlakte van bijna 19.000 km² (ter vergelijking België heeft een oppervlakte van ongeveer 30.000 km²).
Deze wildparken worden bevolkt door tal van wilde dieren die dikwijls een mikpunt zijn voor stropers. De bedoeling van de stropers is om bepaalde dieren in de wildparken gevangen te nemen (om te verkopen op de zwarte markt) of te doden voor bv. ivoor, bushmeat of andere zaken die van deze dieren afkomstig zijn en veel waarde hebben op de zwarte markt.
Daarom is het nodig dat de wildparken beschermd worden. De kleinere wildparken worden meestal beveiligd door ingehuurde beveiligingsdiensten maar grotere wildparken in Zuid-Afrika worden beschermd door eigen beveiligingspersoneel, de rangers. De wildparken (ook wel game reserves genoemd) zijn voor deze rangers en hun honden een risicovolle omgeving. Dat is enerzijds zo omwille van de grote wilde dieren zoals de “big 5”, de kleinere killers zoals slangen, schorpioenen etc.. maar anderzijds ook omwille van stropers.
Dikwijls zoeken de stropers in de wildparken actief naar de wilde dieren maar het gebeurt ook zeer frequent dat ze vallen plaatsen waarin de dieren vast komen te zitten om ze dan later gemakkelijk gevangen te nemen, te verwonden of te doden. Zo’n val kan een opgerolde metalen draad zijn waarin het dier vertrengeld geraakt en vervolgens niet meer verder kan, daardoor verwonden ze ook zichzelf (click op de foto voor een groter formaat).
Als je goed kijkt dan zie je op de eerste en de tweede foto de metalen draad. Deze vallen worden op plaatsen gelegd waarvan de stropers denken dat de wilde dieren zullen passeren en erin trappen waardoor ze vast komen te zitten. Op de volgende foto is duidelijker te zien wat nog door stropers wordt gebruikt:
De rangers worden intensief getraind om overdag en ’s nachts stropers te zoeken & te vatten, nogal dikwijls met hulp van honden. Afhankelijk van de training die ze hebben genoten betekent dit ook dat ze tot de gewapende aanval kunnen overgaan, met of zonder hond.
De gevolgen voor stropers zijn dus niet mis te verstaan wanneer ze gevat worden en ze deinzen er daarom ook niet voor terug om zelf wapens te gebruiken zoals messen, bijlen of vuurwapens wanneer ze zich bedreigd voelen.
De job die deze rangers hebben is dus zeer belangrijk maar zeker niet zonder gevaar, daarom moeten de rangers goed getraind zijn! Zo moeten ze kunnen omgaan met vuurwapens maar ook speuren met de honden kan een zeer belangrijk onderdeel van hun job zijn.
Het leven van een ranger en zijn hond is er dus wel wat uitdagender dan dat van de gemiddelde creatieve wandelaar met zijn hond van bij ons, maar daarom zeker niet slechter. Het tegendeel lijkt me eerder waar! Veel honden die professioneel worden ingezet (hier of daar) zijn gelukkiger want ze hebben een job, een bezigheid en ze worden als hond gerespecteerd!
Dat staat in sterk contrast met de manier waarop sommige academici, pure positieve trainers of sommige asielcentra uit onze contreien met honden omgaan. Tegenwoordig worden honden dikwijls tot in het oneindige met de mantel der liefde bewierookt. Er zijn geen regels, niets moet en alles mag. Training is overbodig maar mindfulness des te meer. Honden kunnen geen druk aan, vermijd alle omgevingsprikkels en corrigeer je hond nooit want dat geeft stress en stress is nooit goed!
De problemen die echter voortvloeien uit die manier van omgang zijn legio! Als oplossing voor deze problemen wordt dan dikwijls medicatie, CBD olie, castratie, euthanasie en het vermijden van alle omgevingsprikkels voorgesteld ( Abracadabra…Overprikkeld! ).
Ranger P.S. met zijn Hollandse herdershond. Wat opviel was de sterke band tussen de begeleider en de hond. Elke dag samen aan het werk creëert een vertrouwensband. De begeleider moet volledig kunnen vertrouwen op de hond en omgekeerd ook. Een sterke vertrouwensband betekent thevens niet dat de hond alles kan en alles mag, er was een goed leiderschap en het was een plezier om te zien hoe goed ze op elkaar waren ingespeeld. De ranger gebruikte ook een moderne manier van belonen met periodieke bekrachtiging met variabele beloning.
Trainingscentra
Rangers of begeleiders (men spreekt van begeleiders wanneer het iemand is die niet in een wildpark werkt maar wel een hond professioneel gebruikt) en de honden moeten worden getraind en dat gebeurt in een specifiek trainingscentrum. Zo’n trainingscentrum is bijvoorbeeld de Genesis K9 Group. In dit trainingscentrum worden uiteraard eigen honden gehuisvest maar ook honden van andere organisaties. Van deze organisatie alleen al waren er op het moment dat ik daar was toch ongeveer een 50-tal honden ter plaatse aanwezig. Er zijn echter ook veel honden die op een externe locatie verblijven, afhankelijk van contracten.
Hun honden worden ingezet in Zuid-Afrika maar ook in conflictgebieden zoals Irak, Afghanistan, Bosnië, Ethiopië, Somalië, Sudan etc… De Genesis K9 Group is een organisatie die ook hoog scoort op vlak van theoretische én praktische opleidingen voor de begeleiders. Qua geloofwaardigheid kan deze organisatie wel tellen dus waren ze voor mij een bewuste keuze om er een specifiek en aangepast opleidingstraject te volgen in wat hun expertise is (tracking, detectie, aanvalswerk).
Dit opleidingstraject was een interessante kans om kennis op te doen en door te geven. Kennis opdoen door enerzijds bij te leren over technieken in o.a. trailing in uitdagende omgevingen, het aanleren van specifieke geurdetectie (drugs, kadavers, explosieven, brandversnellers etc…) en dat toepassen in de praktijk, aanvalswerk combineren met trailing etc…
Anderzijds was het ook een mooie opportuniteit om kennis door te geven door een workshop te geven en door te experimenteren met het combineren van verschillende trainingsmethodes.
Uiteraard hebben we in België en Nederland ook bedrijven die zich bezighouden met specifieke opleidingen van honden maar dezelfde “field experience” opdoen lijkt me hier onmogelijk. Bijkomend zijn de cultuurverschillen, nieuwe contacten en alle andere zaken die een buitenlandse trainingservaring met zich meebrengt ook een grote meerwaarde.
De Genesis K9 Group is het trainingscentrum waar ik enige tijd heb verbleven en wie hier komt om een opleiding te volgen wordt intensief begeleid. Bij een dergelijke opleiding hoort niet enkel tracking, detectie en aanvalswerk maar de algemene gezondheid van een hond is thevens een sterk aandachtspunt.
Zo leren studenten -onder professionele begeleiding- ook hoe ze bloed moeten afnemen en andere zaken (wonden verzorgen, oververhitting herkennen en behandelen etc…) om het leven van hun hond in crisissituaties te redden want eenmaal je in de brousse zit met een acuut probleem, dan kan het wel eens nuttig zijn dat je deze zaken weet over de gezondheid van je hond en dat je kan handelen naar wat nodig is.
Wat ook wel opviel is dat de gedragsproblemen zoals we ze hier zeer dikwijls zien van en tussen de honden minimaal waren. Niettemin er geen enkele reu gecastreerd werd, was er toch geen blinde reactiviteit of agressiviteit aan de leiband, niet uitvallen naar auto’s, fietsers, lopers etc… !
Dit komt voornamelijk omdat er bijna dagelijks hands-on gewerkt wordt en omdat de honden er niet tot in het oneindige met aandacht en affectie worden bewierookt en niet worden over-verwend. Ze gaan niet in de zetel, niet in bed, er is een duidelijke hiërarchie met natuurlijk leiderschap en de honden worden getraind en gerespecteerd als hond. Dat er nooit problemen zullen zijn zal ik niet zeggen maar het was toch een opmerkelijk verschil.
Hier geef ik iedereen met een nieuwe hond steeds het advies om geen overdaad van aandacht en affectie aan te bieden, niet teveel te verwennen en dagelijkse trainingsmomenten in te lassen met gehoorzaamheidstraining, free shaping, impulscontrole en spel!
De ene hond is al gemakkelijker of moeilijker dan de andere maar met een dergelijke goede balans ga je al ver geraken. Om een inzicht te krijgen in wat je hond echt nodig heeft kan je er de volgende artikels eens op nalezen (Geen pillen maar Maslow – (gobobby.be) , GoBobby hondentraining – Energy Burn-off voor je hond , GoBobby hondentraining – Tot welke categorie behoort jouw hond en GoBobby hondentraining – Het dier in je hond ).
Speuren in het veld
Stropers vatten in de grote wildparken gebeurt dikwijls met hulp van honden. Rangers in de wildparken doen dagelijkse wandelingen en security checks en wanneer de hond een geur oppikt, dan begint het speuren op een actieve manier wat betekent harnas aandoen en aan het werk!
Actief speuren gebeurt doordat de honden het spoor van de stroper hebben opgepikt en dat spoor dan actief zullen volgen. Dit spoor kan op de grond zijn maar ook door de wind worden meegevoerd. Deze manier van werken waar de hond via de grond maar ook via de wind een spoor volgt, valt onder de noemer “trailing”.
Naast trailing bestaat ook tracking. Tracking is aangeleerd gedrag waar de hond een geurspoor volgt op de grond en echt zo dicht mogelijk op dat spoor blijft. Het verschil met trailing is dat de hond bij trailing niet op de millimeter op het spoor moet zitten maar meer vrije keuze heeft om zodoende via air-scenting (neus in de lucht) of via ground-scenting (neus op de grond) te werken.
Uiteraard worden er tijdens het trainen scenario’s uitgekozen waar de hond enerzijds via ground-scenting zal moeten werken (wind in de rug, kort gras) en anderzijds via air-scenting (tegenwind, hoog en/of kort gras). Ook zal je hondenrassen hebben die instinctief meer met ground-scenting zullen werken en andere dan meer met air-scenting. Maar waar het op neer komt is dat de stroper gevat wordt, neus op de grond of neus in de lucht!
Stropers zullen er echter alles aan doen om hun sporen te verdoezelen of uit te wissen. Zo zullen stropers op sommige plaatsen achteruit lopen zodat hun voetafdrukken anders zijn en/of zullen ze op de stoffige overwegen proberen om hun sporen uit te wissen. De sporen uitwissen is echter niet zo’n sterk plan want terwijl ze hun sporen uitwissen zijn ze bezig met het maken van nieuwe sporen. Nieuwe sporen kunnen een variatie zijn van afdrukken, geuren die blijven hangen of verstoring van de vegetatie en de honden pikken dit natuurlijk op.
Bij het speuren moet ook een keuze gemaakt worden over het type hond dat zal worden gebruikt. Bij de verschillende rangers, organisaties en fokkers die ik heb gesproken en die allen professioneel actief waren in anti-stroperij was er nogal dikwijls een voorliefde voor bloedhonden (de Belgische bloedhond) en/of herdershonden (de Mechelse herder of Hollandse herder).
En zo zie je dat ons Belgenlandje toch niet alleen bekend is omwille van bier, frieten en chocolade maar ook omwille van enkele top hondenrassen!
Bloedhonden omdat het sublieme speurhonden zijn en de herdershonden omdat ze zo veelzijdig zijn (ze zijn goed in speuren, detectie, bijtwerk en hebben een goed uithoudingsvermogen). De taken kunnen ook worden verdeeld, de bloedhond doet het speuren tot men dicht bij de verdachte is en op dat moment zal de herdershond overnemen.
Het speurwerk met de honden in de wildparken is van vitaal belang voor de veiligheid van de wilde dieren. Zonder de rangers en hun opgeleide honden zou het een stuk moeilijker zijn om de stropers te vatten. En uiteraard gebruikt men ook andere mogelijkheden zoals vliegtuigen, drones, warmtecamera’s etc… maar de neus van een hond is toch iets subliem! Technologie alleen zal dat nooit vervangen!
Geurdetectie
Honden kunnen gebruikt worden voor het zoeken en vatten van stropers maar spijtig genoeg gebeurt het ook dat men te laat is om de dieren te beschermen uit de wildparken. Stropers moeten dan vervolgens ook hun “goederen” naar het buitenland kunnen versturen en dat gebeurt dan via containers, dozen en reiskoffers in luchthavens en zeehavens. En ook dan kunnen honden gezet worden om deze “goederen” op te sporen!
Deze vorm van speuren noemt men geurdetectie. Via geurdetectie kunnen honden getraind worden om vrijwel alles op te sporen. De belangrijkste voorbeelden hierbij zijn drugs, explosieven, brandhaardversnellers, ivoor, bedwantsen, termieten, schimmel, geld, kadavers en elektronica.
Wereldwijd gebeurt het aanleren van geurdetectie voor een bepaalde geur meestal op dezelfde manier namelijk er wordt een basisgeur aangeleerd en eens men de basisgeur heeft aangeleerd met de gewenste aanduiding, dan gaat men over naar een nieuwe geur.
De Genesis K9 Group traint actief honden voor de meeste van deze opgenoemde voorbeelden. Recent zijn er ook experimentele projecten waar men geurdetectie doet op Covid-19 en kanker.
Dat geurdetectie van zeer groot belang is om bepaalde goederen op te speuren is dus wel duidelijk maar er kruipt natuurlijk ook veel tijd en energie in de opleiding van deze honden. Een hond klaarstomen voor het werk van detectiehond neemt al snel 2 tot 3 maanden in beslag.
Een leuk en interessant experiment was het koppelen van de shaping game, speltraining en een basis impulscontrole met gehoorzaamheidstraining aan de start van de opleiding van een jonge detectiehond in opleiding (Apollo genaamd, detectie op drugs). De bedoeling was om een creatieve denker te creëren met een sterke intrinsieke motivatie alsook het opbouwen van een sterke relatie door speltraining en bijhorend wat aandacht en affectie.
Wat speltraining betreft is het belangrijk om te vermelden dat bij speltraining met honden die een hoge bezitsdrang hebben (Mechelse herders nogal dikwijls…) de focus moet liggen op “samen spelen” en niet te sterk op enkel het speeltje (tenzij daar specifieke redenen voor zijn). Wanneer je hond achter jou loopt om met je te spelen met het speeltje in zijn mond, dan weet je dat het goed is.
In dit experiment met Apollo begonnen we daarom eerst met de shaping game (via clickertraining) en wat play training om vervolgens over te gaan naar de geurdetectietraining waarbij het speeltje en de speltraining de beloning waren.
De reden waarom zeer dikwijls wordt overgegaan naar beloning met spel is omdat je -eens in het veld- minder mogelijkheden hebt om te belonen met voedsel. Het is echter geen geschreven wet om het zo te doen.
Ranger P.S. die ik eerder vernoemde gebruikte echter een periodieke beloning met een variabele bij het speurwerk in het veld. In zijn geval werd de hond beloond met wat high reward voedsel vanaf hij een geur oppikte, vervolgens werd het harnas aangedaan en wanneer de hond de stroper had gevonden, dan kreeg de hond nog een high reward beloning in de vorm van wat voedsel en zijn bal. Het voordeel hierbij is dat de hond altijd in een semi actieve modus zat bij het wandelen en nooit gezegd moest worden om te “zoeken”. De spontane beloning met een variabele zat altijd in de gedachten van de hond.
De focus voor deze ranger met zijn hond lag voornamelijk op het speuren, geen bijtwerk. Dit is omdat een spoor volgen soms meerdere uren duurt en de vermoeidheid die daarbij optreedt in combinatie met nog een sprintje te trekken en wat bijtwerk op het einde te intensief kan zijn.
Bijkomend is er het risico dat de hond wordt verwond door stropers ook reëel en de gevolgen daarvan zijn dikwijls niet in overeenstemming met het vele werk, geld en energie dat de opleiding van een speurhond met zich meebrengt.
Bijt-en Verdedigingswerk
Criminaliteit in Zuid-Afrika is een probleem. De criminaliteit wordt door de politie niet goed aangepakt, er is corruptie, drugs, een grote consumptie van alcohol met de daaraan gekoppelde problemen en tal van andere zaken die criminaliteit in de hand werken.
Door de slechte aanpak van de criminaliteit door de overheid zijn beveiligingsbedrijven een booming business. Daardoor zorgen burgers en bedrijven er dikwijls ook voor dat ze op de één of andere manier zichzelf kunnen verdedigen en dat is met vuurwapens of met getrainde honden.
Zeer dikwijls is een hond dus niet enkel een nice to have of een gezelschapsdier maar worden ze ook ingezet om te alarmeren (wat de meeste honden uit zichzelf al doen) en het domein te bewaken en te verdedigen.
Het is dus een vereiste voor veel mensen dat hun hond kan alarmeren EN bijten! Burgers trainen hun honden dus ook voor actieve beveiligingstraining.
Dat betekent dat honden getraind worden om door te bijten als je als vreemde op het domein komt maar honden kunnen ook getraind worden om in huis de inbreker te zoeken en te vatten!
Dat gezegd zijnde heb ik bij geen enkele hond het gevoel gehad dat het in zijn kop niet goed zat. De honden waarmee ik training heb gedaan met een focus op bijt-of verdedigingswerk waren stabiel, het bijt-of verdedigingswerk zorgde dus niet voor een labiele hond. Dit komt ook omdat stabiliteit getraind moet worden tot het een mindset is (tenzij er een genetisch probleem is)!
Maar wanneer jij als eigenaar van een actieve hond (cat2 of cat3 – Tot welke categorie behoort jouw hond?) enkel liefde en knuffels geeft, je hond op je laat liggen in de zetel en in bed, je nooit echt met je hond traint, nooit echt consequent bent, nooit rust traint en er een dopamine junkie van maakt door op elke verzoek van aandacht in te gaan… dan moet je er niet van verschieten dat je hond labiel is in zijn kop en dat daar gedragsproblemen van komen!
Ik wil er wel bij vermelden dat de meeste honden van de Genesis K9 Group professionele aankopen waren van goede fokkers waar al een basistraining in zat met focus op een goede habituatie, socialisatie en “ball and play drive”. De weinige problemen die ik er bij honden heb ervaren waren dan die van burgers die hun hond weg deden of van amateurfokkers.
E-collars in Zuid-Afrika?
Een bijkomende reden dat ik bij de Genesis K9 Group wilde trainen was het feit dat ze géén e-collars gebruiken, wat misschien ergens ook logisch lijkt voor specifieke trainingen zoals bij detectie en speurwerk. Zelf gebruik ik overigens nooit een e-collar bij geurdetectie training omdat ik er het nut niet van inzie.
Niet dat ik plots een minder goed gevoel heb over het gebruik van e-collars maar e-collars zijn bijkomende trainingsinstrumenten en alles wat gedaan kan worden zónder bijkomende hulpmiddelen is in deze uitdagende omgevingen van trailing en tracking per definitie added value, net omdat je minder nodig hebt dus less is more!
Maar dat wilt niet zeggen dat e-collars in Zuid-Afrika niet worden gebruikt. Rangers, trainers, fokkers en mensen uit de security wisten me te vertellen dat e-collars ook daar worden gebruikt en dit voor korte termijn of lange termijn.
E-collars kunnen worden gebruikt om 100% controle te verkrijgen bij het loslopen van beveiligingshonden in de wildparken (je zal het maar hebben dat je beveiligingshond een impalajong aanvalt!), bij privétrainingen alsook voor specifieke training wanneer een hond moet leren om bijvoorbeeld slangen of schorpioenen te vermijden.
Net zoals hier ziet men in Zuid-Afrika dus ook de meerwaarde van moderne technologieën bij het trainen van honden. Technologie zoals e-collars kan ons helpen in onze trainingen om sneller betere resultaten te verkrijgen. Het is enkel jammer dat we in België een minister hebben die enkel maar oor heeft voor de anti-e-collar lobbygroepen.
Trailing met bijtwerk op het einde, zonder e-collars.
Tot slot
Honden zijn veel meer dan fluffy huisgenoten, het zijn sublieme werkers met enkele fantastische talenten. Hun grootste talenten als hond zijn die in de vorm van een fantastisch verfijnde neus en een mond met scherpe tanden! Professioneel gezien weet men overal in de wereld -alsook in Zuid-Afrika- die talenten te gebruiken om de mens te ondersteunen in zijn activiteiten.
In Zuid-Afrika bestaat die ondersteuning vooral bij trailing, geurdetectie, persoonlijke bescherming en pakwerk. Die ondersteuning bieden, dus een job uitvoeren, is voor veel actieve honden precies waarvoor ze gemaakt zijn. Bezig zijn geeft hen pas echte voldoening!
Hetzelfde geldt voor jouw actieve huishond! Wanneer je denkt dat jouw actieve huishond voldoening zal krijgen door hem enkel overvloedige aandacht en affectie te geven en wat mindfulness te doen, dan misken je hun talenten.
Je kan niet met iedere hond uitgebreide trailing, tracking, gehoorzaamheidstraining, bijt-of pakwerk, free shaping etc… doen maar je kan wel met elke hond dagelijks iets doen! Je kan je hond laten werken voor zijn eten, je kan wat geurdetectie doen, je kan wat speltraining doen etc…
Actieve training is een fysische en mentale must voor elke hond en je mag zeker ook consequent zijn, een duidelijke structuur geven en je hond eens bijsturen als het moet, ik garandeer je dat hij er geen trauma aan zal overhouden! Een goede balans creëert een goede relatie waar aandacht en affectie uiteraard noodzakelijk zijn, maar aandacht en affectie zijn niet de meest doorslaggevende factoren om een goede relatie op te bouwen!
Een beetje meer Zuid-Afrika zou voor veel honden een deugddoende oplossing zijn!