Castratie, sterilisatie of intact laten?
Nogal dikwijls krijg ik vragen over castratie of sterilisatie van de hond. Zelf heb ik geen medische achtergrond maar door de gedragstrainingen met veel honden, ervaringen die me meegedeeld worden door particulieren, informatie van dierenartsen, ervaringen met eigen honden, ervaringen van mensen die met roedels werken, betrouwbare informatie die ik vind op internet etc…. denk ik dat het toch relevant is om mijn mening en advies hierover neer te pennen in gewone mensentaal. Een mening die niet zwart/wit is, precies omdat ik de verhalen en adviezen van de verschillende partijen ken. Jij, en niet je fokker, dierenarts of kennis zult uiteindelijk zelf moeten oordelen over wat het beste is voor jouw hond…in jouw situatie!
CAstratie of sterilisatie?
Dikwijls denkt men dat castratie altijd voor een reu is en sterilisatie altijd voor een teef maar dit is onjuist.
- Bij de castratie van de reu worden de testikels verwijderd en daardoor is er helemaal geen productie meer van zaadcellen of testosteron (wel nog minieme aanmaak van testosteron in de bijnieren).
- Bij een sterilisatie van de reu worden alleen de zaadleiders onderbroken.
Er worden dan nog wel zaadcellen aangemaakt maar deze worden door het lichaam afgebroken daar ze het lichaam niet kunnen verlaten. - Bij de castratie van de teef worden ofwel enkel de eierstokken verwijderd ofwel de eierstokken EN de baarmoeder.
- Bij een sterilisatie van de teef worden alleen de eileiders onderbroken.
Er worden nog steeds eicellen aangemaakt maar de teef is onvruchtbaar & de eicellen worden in het lichaam afgebroken.
Deze termen worden zeer dikwijls door elkaar en verkeerd gebruikt. Honden worden dus voornamelijk gecastreerd & sterilisatie is iets wat bijna nooit wordt uitgevoerd.
Waarom wel, waarom niet?
Elke adviserende partij die spreekt over castratie heeft er zijn redenen voor. Afhankelijk van wie je voor je hebt en wat hun visie en ervaringen zijn kan je wisselend advies krijgen. Hier onder volgt een lijst van de positieve effecten die men naar voor schuift als reden om het WEL te doen.
Opgelet, de opgesomde argumenten bij de reu en de teef die al dan niet medisch gericht zijn, zijn niet representatief voor elke hond. Dit is enkel een opsomming van de meest gebruikte voor-en nadelen die je links en rechts hoort en deze zijn niet allemaal op mijn eigen kennis en ervaring gestoeld. Als het over de gezondheid van de hond gaat ben ik ook afhankelijk van artikels, wetenschappelijke documenten etc… die er online te vinden zijn. Ik heb geen medische achtergrond maar dat wilt zeker niet zeggen dat ze niet correct kunnen zijn. Mijn eigen opmerkingen -volgens mijn ervaringen en kennis- heb ik erbij geplaatst in het oranje.
Bij de reu:
- Zonder paringsdrang zal je hond vriendelijker, aanhankelijker en rustiger zijn.
Dit kan voor sommige honden wel zo zijn, echter niet voor allemaal. Veel hangt af van het karakter van je hond, ras, opvoeding etc… Veel honden zijn als intacte reu dus ook vriendelijk, aanhankelijk en rustig. - De geslachtshormonen kunnen leiden tot onnodige stress en agressie.
Sommige honden kunnen daar last van hebben, andere hebben er helemaal geen last van. - Een gecastreerde reu heeft minder de neiging om in en om het huis een territorium af te bakenen.
Dit is correct, alhoewel doen ze dat zeker niet allemaal. - Intacte reuen vertonen hormonaal beïnvloede agressie naar elkaar. Door castratie kan hormonaal beïnvloede agressie geëlimineerd worden.
Niet elke intacte reu vertoont agressie naar andere honden en een intacte reu kan ook een zeer aangename hond zijn in omgang met mensen en andere dieren. Veel hangt af van ras en opvoeding. - Het risico van teelbalkanker wordt geëlimineerd.
Lijkt me duidelijk, zonder testikels kan er geen ziekte in ontstaan, de vraag is echter hoe groot die kans is. Volgens volgende site https://www.hondenpage.com/honden-encyclopedie/wid_416-Feiten-en-fabels-over-castratie-en-sterilisatie.php is de kans klein dat je hond er aan sterft: “Aangezien bij castratie de testikels worden verwijderd, wordt met de castratie ieder risico op testikelkanker weggenomen, ervan uitgaande dat er geen sprake was van kanker vóór de castratie. Er moet derhalve een vergelijking worden gemaakt bij complete reuen.Circa 7% van de oudere reuen krijgt testikeltumoren. De prognose is echter zeer gunstig door het lage aantal metastasen, zodat testikelkanker zelden een doodsoorzaak is. Uit onderzoek is gebleken dat minder dan 1% van de honden met testikelkanker eraan overlijdt.“ - Er kunnen géén ongewenste pups van komen.
Correct. - Castratie voorkomt de aandoening hyperplasie van de prostaat (prostaatvergroting).
Dit blijkt correct maar is behandelbaar volgens volgende bron: https://www.deklompdierenartsen.nl/gezelschapsdieren/alles-over-uw-hui/hond/ziektes/prostaatproblemen-bij-de-hond “…De meest voorkomende aandoening bij niet-gecastreerde reuen is een prostaathypertrofie of benigne prostaathyperplasie (goedaardige prostaatvergroting). BPH is een onderschat probleem: meer dan 80% van de intacte reuen ouder dan 5 jaar heeft een vorm van goedaardige prostaatvergroting. BPH kan de ontwikkeling van secundaire problemen bevorderen, zoals prostatitis. De aandoening is weliswaar goedaardig, maar kan wel voor lichamelijke klachten zorgen. Op de lange duur is castratie de beste behandeling, in de meeste gevallen komen de klachten daarna nooit meer terug.
Een chemische castratie is ook mogelijk maar vaak komen de problemen na het uitwerken hiervan weer terug.
Sinds enige tijd is er een zeer effectief middel op de markt: Ypozane®. Het werkingsmechanisme hiervan is specifiek gericht op de prostaat en leidt tot een snelle en duidelijke vermindering van de grootte van de prostaat en van de ermee gepaard gaande symptomen. Het is gemakkelijk toe te dienen, veilig en niet-invasief met behoud van de reproductieve functie. De werkingsduur is ongeveer 5-6 maanden, bij recidief is herhaling van de behandeling mogelijk - Er is duidelijk minder interesse in loopse teven.
Correct. - Geen etterige ontsteking meer van de voorhuid.
Correct. - Het rijgedrag op voorwerpen of mensen vermindert zeer sterk.
Correct.
Enkele van de nadelen, betreffende castratie van de reu, (niet gelimiteerd tot deze lijst) kunnen de volgende zijn:
- Elke ingreep onder volledige narcose is een potentieel risico.
Correct, echter de kans is klein. - Er kan een verhoogd risico zijn op botkanker.
Dit blijkt correct, voornamelijk bij grote honden en wanneer de castratie op jonge leeftijd is uitgevoerd https://www.hondenpage.com/honden-encyclopedie/wid_416-Feiten-en-fabels-over-castratie-en-sterilisatie.php Uit een onderzoek bij een groot aantal rassen bleek dat het risico op botkanker bij gecastreerde reuen en teven tweemaal zo groot is als bij complete honden. Verder werd aangetoond dat de kans op botkanker is gerelateerd aan de leeftijd waarop de hond werd gecastreerd. Hoe jonger de hond bij castratie, hoe meer kans op botkanker.Bovendien werd ontdekt dat het risico op botkanker toeneemt naarmate het een groter ras betreft. Gezien de slechte prognose voor botkanker en het veelvuldig voorkomen ervan in veel rassen, wordt het castreren van nog onvolgroeide honden van middelgrote, grote en zeer grote rassen geassocieerd met een duidelijk en verhoogd risico op overlijden ten gevolge van botkanker. - Er kan een verhoogd risico op prostaatkanker optreden.
Volgens verschillende bronnen blijkt dit correct te zijn, echter een kleine kans. https://www.hondenpage.com/honden-encyclopedie/wid_416-Feiten-en-fabels-over-castratie-en-sterilisatie.php (alsook andere sites) Algemeen wordt gepropageerd dat castratie het risico op prostaatkanker vermindert of uitsluit. Dat klopt wel bij mannen, omdat prostaatkanker bij mannen is gerelateerd aan testosteron. Maar er zijn geen bewijzen gevonden dat dit ook voor honden opgaat. Sterker nog, de feiten bewijzen juist het tegendeel.
Recente onderzoeken met controlegroepen, waarvan één in Europa en één in Amerika, toonden aan dat gecastreerde reuen een vier keer zo groot risico hadden op prostaatkanker dan ongecastreerde reuen. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat castratie de ontwikkeling van prostaatcarcinomen niet doet ontstaan, maar de groei ervan wel beïnvloedt. Het relatief weinig voorkomen van prostaatkanker bij complete reuen duidt er op dat testikelhormonen bescherming bieden tegen carcinomen van de urinewegen of indirect effect hebben op de ontwikkeling ervan omdat zij de omgeving van de prostaat veranderen. Omdat prostaatkanker zelden, minder dan 0,6%, bij honden voorkomt, mag het risico op prostaatkanker geen factor zijn om tot castratie over te gaan..
Een andere bron meldt : https://www.argoshombeek.be/medische-informatie/chirurgie/castratie-reu-cryptorchidie/ - Er kan incontinentie optreden.
Correct. - Er kunnen (angst-gerelateerde) gedragsproblemen ontstaan.
Correct. Een hond die al onzeker was, kan nog angstiger worden (geen aanmaak meer van testosteron en sommige honden met weinig zelfvertrouwen hebben baat bij dit testosteron!). - De vacht kan minder mooi worden.
Correct. - Je hond kan dikker worden.
Correct. https://dac-damsheide.be/castratie-hond “…Door de castratie en de hormonale veranderingen die dat met zich meebrengt, verandert het metabolisme (verbranding) van het dier waardoor een gecastreerd dier inderdaad meer aanleg heeft tot verdikken”. - Het is niet goed voor de botontwikkeling (groeischijven blijven langer open, dit verstoort de groei ontwikkeling) De geslachtshormonen hebben een invloed op de botgroei.
Correct. https://www.sterkliniekamsterdam.nl/index.php/diereninformatie/hond/46-castratie-van-de-hond “Door een reu te castreren voordat hij is uitgegroeid, sluiten de groeischijven afwijkend. Het gevolg is dat de hond niet goed in verhouding groeit. Dit kan leiden tot problemen met de gewrichten, zoals heupdysplasie en het scheuren van de voorste kruisband. Reuen van grotere rassen kunnen daarom het beste pas gecastreerd worden na 1 – 1,5 jarige leeftijd”.
Een gedetailleerd document daarover is het volgende: https://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/481/226/RUG01-002481226_2018_0001_AC.pdf
Enkele zaken daaruit zijn:
==> Ten eerste zorgen oestrogenen voor botmaturatie en voor sluiting van de groeiplaten. Bij dieren die vroegtijdig gecastreerd worden, is de groeiplaat nog niet gesloten en is de botgroei nog niet gestopt. Prepuberale castratie is momenteel erg populair en doet veel nieuwe vragen rijzen over de mogelijke gevolgen, waaronder de invloed op de groei van het dier. Hierop geeft deze masterproef een antwoord: gecastreerde honden hebben meestal langere botten dan intacte honden en dit is vooral afhankelijk van de leeftijd waarop gecastreerd werd: hoe vroeger, hoe langer.
==> Ten tweede blijkt uit de literatuurstudie dat geslachtshormonen wel een invloed hebben op de tijd gedurende dewelke de groeiplaten open blijven, maar niet op de groeisnelheid. Intacte en gecastreerde honden groeien dus even snel maar gecastreerde honden groeien gedurende een langere tijd.
==> Ten derde is ook gebleken dat overmatige hoeveelheden geslachtshormonen door bijvoorbeeld een tumor, invloed hebben op bot (beenmerg). De effecten van geslachtshormoonproducerende tumoren werden evenwel nog niet grondig genoeg bestudeerd in de geraadpleegde artikels. Nu met zekerheid kan gesteld worden dat geslachtshormonen de botgroei beïnvloeden, is het zonder meer belangrijk dat verder gericht onderzoek hiernaar wordt gedaan.
Alsook:
Kruisbandruptuur: Een onderzoek van Root Kustritz (2014) wijst uit dat bij gecastreerde honden kruisbandruptuur meer voorkomt dan bij intacte honden. De hypothese is dat de oorzaak ligt in veranderingen in de sluiting van de distale groeiplaat van de femur en van de proximale groeiplaat van de tibia, waardoor er een wijziging in de hoek van het tibiaal plateau ontstaat, wat meer druk zou geven op de kruisbanden (Root Kustritz, 2014).
Heupdysplasie: Root Kustritz (2014) stelt ook vast dat bij gecastreerde honden meer heupdysplasie voorkomt. De hypothese hierbij is dat de vertraagde groeiplaatsluiting de conformatie van het heupgewricht verandert (Root Kustritz, 2014). Spain et al. (2004) stelden vast dat honden die vroegpuberaal gecastreerd werden, vaker heupdysplasie ontwikkelden (nog vaker dan andere gecastreerde honden). - Er kan een grotere kans op botontkalking (osteoporose) optreden.
Dit is waarschijnlijk correct, maar afhankelijk van ras en grootte en de periode wanneer de hond gecastreerd is.
Bij de Teef:
Enkele van de redenen die men geeft, betreffende castratie van de teef, om het WEL te doen (niet gelimiteerd tot deze lijst) kunnen de volgende zijn:
- Zonder paringsdrang zal je hond vriendelijker, aanhankelijker en rustiger zijn. Dit kan voor sommige honden wel zo zijn, echter niet voor allemaal. Bij de teefjes kan de cyclus een invloed hebben op het gedrag, positief, negatief of helemaal niets.
- De geslachtshormonen leiden tot onnodige stress en agressie. Sommige honden kunnen daar last van hebben, andere hebben er helemaal geen last van.
- Er kunnen géén ongewenste pups van komen. Correct.
- De hond kan niet meer loops zijn. Correct.
- Schijndracht is onmogelijk. Correct. https://www.argoshombeek.be/medische-informatie/chirurgie/sterilisatie-van-de-teef/ “We wachten daarom liefst 2 maanden (of langer) na de loopsheid voordat we de teef steriliseren. De eierstokken en baarmoeder zijn dan in een inactief stadium en zijn minder doorbloed. De operatie kan zo vlotter verlopen en achteraf wordt er geen schijndracht verwacht.”
- Bepaald gedrag dat gelinkt kan zijn aan de cyclus zal niet meer voorkomen (weglopen, markeren, rijgedrag). Correct.
- Er is een sterk verminderde kans dat bepaalde tumoren zich gaan ontwikkelen(melkkliertumoren ofwel mamatumoren). Correct.
- Geen kans meer op baarmoederontsteking. Correct, wanneer de baarmoeder is verwijderd & afhankelijk van de leeftijd waarop de sterilisatie is uitgevoerd. Baarmoederinfecties, ovarium-, vaginale en testiculaire tumoren kunnen worden voorkomen door castratie. Sterilisatie vóór de eerste cyclus vermindert de mogelijkheid op borstkanker met 99,5%, sterilisatie na de eerste cyclus maar vóór de tweede cyclus vermindert de kans met 92%. Door te steriliseren na de tweede cyclus daalt de mogelijkheid met 74%. Sterilisatie na de 3e cyclus biedt maar minimale bescherming tegen borstkanker.
- Elke ingreep onder volledige narcose is een potentieel risico. Correct, echter de kans is klein.
- Er kan een verhoogd risico zijn op botkanker (zeker wanneer een castratie op jonge leeftijd is uitgevoerd). Dit blijkt correct, voornamelijk bij grote honden en wanneer de castratie op jonge leeftijd is uitgevoerd https://www.hondenpage.com/honden-encyclopedie/wid_416-Feiten-en-fabels-over-castratie-en-sterilisatie.php Uit een onderzoek bij een groot aantal rassen bleek dat het risico op botkanker bij gecastreerde reuen en teven tweemaal zo groot is als bij complete honden. Verder werd aangetoond dat de kans op botkanker is gerelateerd aan de leeftijd waarop de hond werd gecastreerd. Hoe jonger de hond bij castratie, hoe meer kans op botkanker.Bovendien werd ontdekt dat het risico op botkanker toeneemt naarmate het een groter ras betreft. Gezien de slechte prognose voor botkanker en het veelvuldig voorkomen ervan in veel rassen, wordt het castreren van nog onvolgroeide honden van middelgrote, grote en zeer grote rassen geassocieerd met een duidelijk en verhoogd risico op overlijden ten gevolge van botkanker.
- De vacht kan minder mooi worden. Correct.
- Je hond kan dikker worden. Correct. https://dac-damsheide.be/castratie-hond “…Door de castratie en de hormonale veranderingen die dat met zich meebrengt, verandert het metabolisme (verbranding) van het dier waardoor een gecastreerd dier inderdaad meer aanleg heeft tot verdikken”.
- Er kan incontinentie optreden. Correct.
- Er kunnen (angst-gerelateerde) gedragsproblemen ontstaan. Correct. Een hond die al onzeker was, kan nog angstiger worden (geen aanmaak meer van testosteron en sommige honden met weinig zelfvertrouwen hebben baat bij dit testosteron – ook teefjes maken testosteron aan, hetzij veel minder!).
- Het is niet goed voor de botontwikkeling (groeischijven blijven langer open, dit verstoort de groei ontwikkeling). Correct, zie dezelfde uitleg bij de reu.
- Er kan een grotere kans op botontkalking (osteoporose) optreden. Dit is waarschijnlijk correct, maar afhankelijk van ras en grootte en de periode wanneer de hond gecastreerd is.
Zoals je leest zijn er bij de reuen en de teven verschillende voor-en nadelen maar in het algemeen zal men meestal de volgende argumenten naar voor voor schuiven om het wel te doen:
- Over de reu: hij zal kalmer worden en niet meer uitvallen.
- Over de teef: het is beter voor haar gezondheid.
Mogelijke lichamelijke gezondheidsrisico's op lange termijn.
De bovenstaande beweringen uit “WAAROM WEL, WAAROM NIET?” zijn rechtlijnig en houden weinig rekening met grootte & ras van de hond. Wetenschappelijk onderzoek wijst echter uit dat het niet zo simpel is. Naar aanleiding van dit artikel heb ik advies gevraagd aan enkele specialisten in deze materie, die dan ook zo vriendelijk waren om me de nodige info te bezorgen. Wat blijkt is dat er op vlak van lichamelijke gezondheidsrisico’s -op langere termijn- je met veel meer factoren rekening moet houden dan enkel het geslacht en de grootte van de hond.
Er zijn -door het uitvoeren van castratie- gezondheidsproblemen die rasspecifiek kunnen optreden. Het is momenteel onmogelijk te zeggen dat de voor-en nadelen die er aan castratie gelinkt zijn toepasselijk zijn op elke hond en elk ras, onafhankelijk van grootte en geslacht.
Die persoonlijke conclusie kan ik formuleren naar aanleiding van het antwoord van de specialisten en het consulteren van wetenschappelijke documenten. Zie o.a. deze masterproef die toch wel vrij duidelijk is – https://gobobby.be/wp-content/uploads/2020/04/RUG01-002481213_2018_0001_AC.pdf. Deze masterproef biedt geen garantie naar de juistheid van de inhoud maar het lijkt me toch wel vrij duidelijk, gezien de verschillende wetenschappelijke proeven waar naartoe verwezen wordt.
Wanneer je het document doorneemt (https://gobobby.be/wp-content/uploads/2020/04/RUG01-002481213_2018_0001_AC.pdf ) zul je merken dat bepaalde aandoeningen een groter risico vormen bij bepaalde rassen (en dan spreken we nog niet van showlijn en werklijn!). Er zijn dus effectief lichamelijke aandoeningen die een risico kunnen vormen bij het castreren van je hond. Die aandoeningen zijn multifactorieel en zijn afhankelijk van de grootte, het ras & het geslacht van de hond alsook van de leeftijd waarop je hond is gecastreerd!
Testosteron...the missing link!
De meest voorkomende reden waarom mensen hun reu laten castreren is om hem kalmer te maken (minder actief) of minder reactief/agressief. In sommige gevallen kan dit inderdaad ook wel zo zijn. Zo heb ik iemand gekend met een border collie die echt over-actief was. De castratie had ervoor gezorgd dat hij aangenamer werd in omgang. Die hond heb ikzelf nooit gekend wanneer hij nog een intacte reu was dus ik kan enkel maar voortgaan op wat men me zegt.
Ooit heb ik een karaktervolle hond gehad die zeer reactief en agressief kon reageren op andere honden. Op een bepaald moment moest de hond gecastreerd worden omwille van een medische reden (hij was toen al enkele jaren oud) maar die castratie heeft helemaal niets gewijzigd aan het gedrag van de hond. Reactiviteit en agressiviteit bleven helemaal hetzelfde. De agressie was in dat geval duidelijk niet hormonaal! Je zou natuurlijk ook kunnen beweren dat de hond niet vroeg genoeg was gecastreerd en dat het gedrag daarom al geconditioneerd was maar dat is een bewering die ik niet volg.
Agressie en reactiviteit zullen bij castratie enkel maar verminderen wanneer die agressie een hormonale oorsprong heeft!
Castratie kan een impact hebben op het energieniveau van de hond, zoveel is wel duidelijk en dat komt voornamelijk doordat er praktisch geen testosteron meer wordt aangemaakt maar wat je ook moet weten is dat het hormoon testosteron ook nog invloed heeft op tal van andere zaken! Dit hormoon wordt door het lichaam gebruikt bij zeer veel lichaamsprocessen, zowel bij reuen als bij teven!
Testosteron heeft een zeer actieve werking in het lichaam, ook op tal van lichaamsprocessen die niets met voortplanting te maken hebben. Dit maakt dat testosteron zeer belangrijk is voor het lichaam.
Testosteron zorgt ervoor dat je hond zich optimaal kan ontwikkelen van embryo tot volwassen hond. Bij de teefjes wordt testosteron -in een kleine hoeveelheid- door de eierstokken en de bijnieren geproduceerd. Voorts heeft testosteron ook nog invloed op de volgende belangrijke zaken:
- Een goede testosteronspiegel verlaagt het lichaamsvet.
- Testosteron heeft invloed op het energieniveau van je hond.
- Testosteron zorgt voor de groei van noodzakelijk spiermassa in het lichaam.
- Het stimuleert de productie van bloedcellen in het beenmerg.
- Testosteron zou een invloed hebben op het korte termijn geheugen.
Door de hond te castreren valt de productie van testosteron zeer snel en kordaat weg. Wanneer castratie bij jonge honden wordt toegepast, dan is het skelet nog niet volgroeid en dat zorgt ervoor dat de groeischijven nog niet gesloten zijn. Dit zal er vervolgens voor zorgen dat de sluiting van die groeischijven vertraagt met als gevolg een kans op hoger risico van gezondheidsproblemen en/of orthopedische aandoeningen (de gekende heupdysplasie is daar maar één van).
Bij grote honden groeien de groeischijven trager toe dan bij kleine honden, daarom is het beter dat men wacht tot de hond 15-18 maanden is alvorens tot castratie over te gaan, indien dat de keuze zou zijn (zeker bij middelgrote en grote honden).
Op de volgende foto zie je 2 honden uit hetzelfde nest. De hond links is op jonge leeftijd gecastreerd en de hond rechts is niet gecastreerd. Wanneer de hond op jonge leeftijd gecastreerd wordt sluiten de groeischijven later. Dit kan resulteren in onevenredig langere ledematen met een slechte verdeling van de belasting op de gewrichten.
De hond links op de foto kan gecastreerd zijn op jonge of zeer jonge leeftijg (vóór 6 maanden of rond 6 maanden, dat is moeilijk na te gaan). Wat het ook is, de foto toont ontegensprekelijk aan dat er gevolgen zijn op het lichaam bij castratie op jonge leeftijd (pre-puberaal of puberaal).
Testosteron & gedrag
Testosteron heeft een invloed op het gedrag. Dikwijls adviseert men om de hond te castreren omdat het gedrag tussen intacte reuen sterk zal verbeteren en dat je hond zichzelf niet helemaal gek zal maken door elke loopse teef die hij ruikt. Er zou zich dus minder agressie voordoen wanneer je hond gecastreerd is.
Testosteron heeft echt wel een bepaalde invloed op het gedrag (anders zou men geen castratie aanbevelen om de hond rustiger te maken) en bijgevolg ook op de sociale status maar dat betekent niet dat alles daarom met agressie zal worden uitgevochten. Het is wel zo dat als je meerdere honden hebt en als daar verschillende intacte reuen zouden bij zijn, dan moeten die ook wel goed matchen. Dit betekent dat er een hiërarchie is (sociale status) en de honden moeten in die hiërarchie hun plaats kennen. Wanneer je 2 intacte reuen hebt, en die hebben beiden een zeer sterke geldingsdrang (de neiging om de dominantste positie te hebben), dan kan je in de problemen komen. Als dit dan nog eens 2 grote, sterke karaktervolle honden zijn, dan zal je zeker problemen hebben en daar kan castratie (of chemische castratie) natuurlijk wel een oplossing zijn. In sommige situaties is het echt een afweging van voor-en nadelen!
Testosteron kan ervoor zorgen dat de sociale vaardigheden verbeteren!
Wanneer je een roedel hebt (een groep honden) en je hebt 4 intacte reuen en 2 intacte teefjes, dan kan ik er wel inkomen dat men castratie overweegt maar het zou ook goed kunnen dat de sociale status in de groep duidelijk is en dat er geen ernstige agressie is tussen de verschillende honden. Testosteron is geen hormoon dat er specifiek voor zorgt dat je hond zich sowieso agressief zal gedragen naar alle andere honden. Testosteron is evengoed nodig voor een goede communicatie, zelfvertrouwen en het verwerken van stress.
In het volgende filmpje zie je 6 honden, waarschijnlijk is geen enkele gecastreerd of gesteriliseerd (dat werd daar gewoon nooit gedaan). De situatie is zo dat er een conflict dreigt maar toch escaleert het niet verder.
Dit gaat natuurlijk over meer dan testosteron en castratie alleen, dit gaat ook over socialisatie, habituatie, genetisch code, regels van de roedel etc…
In onze westerse wereld hebben we veel meer karaktervolle honden (honden die mentaal en fysiek sterker zijn zoals Duitse herders, Mechelse herders, pitbull terriërs, American Staffordshire terriërs, Rottweilers etc…). De opvoeding en training inclusief socialisatie en habituatie van karaktervolle honden is zeer noodzakelijk omwille van de karaktereigenschappen die erin zijn gefokt. Indien in het bovenstaande filmpje 5 rottweilers zouden staan met een povere socialisatie, dan zou het waarschijnlijk een andere uitkomst hebben. Echter straathonden kunnen ook zéér fel uit de hoek komen, vergis je daarin niet!
Angst & onzekerheid!
Wat de reu betreft zal testosteron alleen niet zorgen voor een verhoging van de agressie maar eerder een combinatie van ras, de situatie thuis, geldingsdrang, structuur en hiërarchie zorgen ervoor dat een bepaalde situatie wel of niet werkt en als agressie meer of minder aanwezig zal zijn. Dikwijls heb ik al vernomen dat men -op vlak van gedrag- met het castreren van de hond niet het verwachtte effect verkreeg!
Testosteron zorgt wel voor het energieniveau. Een te hoog testosteron kan voor problemen zorgen net als een verkeerde raskeuze of een gebrekkige opvoeding, het KAN de olie op het vuur zijn bij sommige honden maar bij andere helemaal niet. Sommige honden zijn wel gebaat met castratie en andere honden hebben die testosteron NET NODIG om zich goed te voelen en genoeg zelfvertrouwen te hebben.
Soms legt men teveel de focus op het testosteron van de hond als belangrijkste factor van conflicten of als belangrijkste factor van het energieniveau van de hond!
Een te hoog testosteron zou dus voor problemen kunnen zorgen maar het omgekeerde kan ook waarheid bevatten namelijk een te laag testosteron kan ervoor zorgen dat er een verlaging is van een bepaalde neurotransmitters. Wanneer bepaalde neurotransmitters te laag zijn of gebrekkig functioneren, dan kunnen honden sneller angstig zijn of moeite hebben met het verwerken van bepaalde prikkels of omgevingen! Door die verlaagde neurotransmitters kunnen dus angsten ontstaan die er voorheen niet waren of kan de hond angstiger worden voor bepaalde zaken waar hij al wat angstig en onzeker was! Honden met weinig zelfvertrouwen die al moeite hadden in een prikkelrijke omgeving of met angsten voor iets kunnen dus nog angstiger worden! Die angst resulteert niet altijd in vluchtgedrag maar kan ook resulteren in agressief gedrag! Dit soort honden is dus niet gebaat met castratie.
Honden met weinig zelfvertrouwen die al moeite hadden in een prikkelrijke omgeving of met angsten voor iets kunnen dus nog angstiger worden!
Serotonine
Een andere belangrijke neurotransmitter is serotonine. Serotine speelt een rol bij vele processen in het lichaam, zoals: leren, temperatuur, geheugen, gedrag en stemming. Wanneer het lichaam geen testosteron meer aanmaakt, dan zal de neurotransmitter serotonine ook niet meer (of toch veel minder) worden aangemaakt. Serotonine wordt ook aangemaakt uit andere bronnen zoals kwalitatieve voeding (verse voeding met vlees en voldoende vitaminen). Wanneer er te weinig serotonine wordt aangemaakt, dan kan dat resulteren in negatieve gevoelens en emoties en dat kan versterkend werken op agressieve gevoelens. Serotonine is een soort natuurlijke rem!
Cortisol
Een belangrijk hormoon dat vrijkomt wanneer het lichaam onder stress komt te staan is cortisol. In een beginfase wordt adrenaline aangemaakt maar vervolgens ook cortisol. Cortisol is een levensbelangrijk hormoon en het zorgt ervoor dat het lichaam zich correct aanpast in periodes van stress. Het regelt de hartslag (sneller), een verhoogde suikeropname en dus meer energie. Cortisol heb je dus nodig om stress goed op te vangen maar doordat er door castratie minder cortisol wordt aangemaakt, dan zou dit een negatief effect kunnen hebben op het lichaam en de gezondheid.
Gedrag
Een hond (dan voornamelijk de reu) castreren zorgt voor een rechtstreeks gevolg op bepaalde gedragingen. Sterk verlaagde waarden van testosteron, serotonine en cortisol zijn de gevolgen van castratie met als gevolg een wijziging in het gedrag. Wanneer men de intentie heeft om de hond kalmer te maken door hem te castreren en testosteron, serotonine en cortisol zullen als gevolg van die castratie zakken in levels, dan zal de hond misschien wel kalmer zijn, maar dan is het ook niet ondenkbaar dat het gedrag op andere vlakken ook zal veranderen als gevolg van die gewijzigde hormonenhuishouding. Het gewijzigde gedrag is bijgevolg niet altijd voorspelbaar.
Mogelijks kan de hond dan wel kalmer zijn geworden maar kunnen er door de gewijzigde hormonenhuishouding toch wel bepaalde gedragsproblemen de kop opsteken. Op vlak van fysische gezondheid is het net zo, een wijziging in de hormonale toestand van de hond kan voor problemen zorgen op vlak van medische aandoeningen, dan voornamelijk als de hond (reu) te vroeg is gecastreerd (kleine honden zouden vroeger gecastreerd kunnen worden dan grote honden).
Wanneer men de intentie heeft om de hond kalmer te maken door hem te castreren en testosteron, serotonine en cortisol zullen als gevolg van die castratie zakken in levels, dan is het niet ondenkbaar dat het gedrag zal veranderen.
Wanneer wel castreren?
Zoals je kan lezen komt er meer bij te kijken dan enkel “het mes erin zetten”. Castratie heeft sowieso een invloed op het lichaam en op de hormonenhuishouding en daardoor een gevolg op de gezondheid en mogelijks ook een gevolg op het gedrag. Niemand kan echter 100% garanderen dat -op vlak van gedrag- alle verwachtingen ingelost zullen worden en niemand kan voorspellen dat er later geen fysische gezondheidsproblemen zullen optreden door de castratie!
Wanneer kan een castratie wenselijk zijn?
- Wanneer je een hond hebt met een hyperseksueel gedrag. Dit kan je herkennen doordat de hond continu aan het rijden gaat op alles en iedereen. Iemand die ik ken had dit probleem met hun hond en daar zorgde de castratie wel voor een oplossing en was de hond er ook door geholpen.
- Wanneer er een medisch probleem is zoals een ziekte.
- Wanneer je meer dan één hond hebt of een roedel met enkele karaktervolle honden met een zeer sterke geldingsdrang. Wanneer er daar conflicten ontstaan kunnen de gevolgen soms dermate erg zijn dat het beter is om een castratie te laten uitvoeren.
- Wanneer je een hond hebt die hyperactief is.
- Wanneer je hond hebt die in het algemeen een VEEL TE sterke geldingsdrang heeft.
- Wanneer organisaties of asielcentra de geboortebeperking willen handhaven.
Wanneer kan een sterilisatie wenselijk zijn?
Wanneer het je enige wens is om je hond onvruchtbaar te maken, dan kan je ook kiezen voor sterilisatie. Door een sterilisatie is er geen wijziging in de hormonenhuishouding en zullen er geen ongewenste pups van komen.
Chemische castratie
Wanneer je beslist dat een castratie toch wenselijk zou zijn, dan kan je misschien eerst een chemische castratie laten uitvoeren. Bij een chemische castratie plaatst men een implantaat of injecteert men een product dat het hormoon testosteron onderdrukt. Dit is géén blijvende oplossing en eens het product is uitgewerkt normaliseert het niveau van het testosteron terug naar het normale niveau.
Wat zijn de voordelen van chemische castratie?
- De hond moet niet onder volledige narcose worden gebracht.
- Chemische castratie is tijdelijk en eens het product is uitgewerkt normaliseert het niveau van het testosteron naar het moment van vóór de chemische castratie.
- Chemische castratie is een goede manier om te testen als het gedrag van je hond in een positieve richting verandert. Indien er géén positief verschil is in het gedrag heeft het geen zin om een castratie te laten uitvoeren. Chemische castratie is omkeerbaar, gewone castratie niet!
- Andere eventuele voordelen te bespreken met uw dierenarts….
conclusie
Dit artikel is geschreven omdat ik zeer dikwijls vragen krijg van mensen die het advies krijgen om de hond te castreren (reu of teef), liefst al aan 6 maanden, en als dat wel echt nodig is.
Zelf heb ik er geen belang bij als je je hond castreert of niet maar als het enkel maar is om je hond kalmer te maken, dan kan je ook zeer goede resultaten halen door te werken aan andere zaken zoals structuur, gehoorzaamheid, energy burn-off etc…
Als je het wel zou uitvoeren om die reden, dan kan je ook overwegen om eerst een chemische castratie te laten uitvoeren want dat onderdrukt ook het testosteron en is omkeerbaar. Een chemische castratie zal je ook toelaten om de daaraan gekoppelde gedragswijziging te evalueren.
Voorts zou ik WEL ZEER STERK AANRADEN om je hond niet te jong te castreren! Doe dit wanneer de hond al door zijn puberteit heen is want testosteron wordt voor veel meer gebruikt dan enkel de voortplanting! Dit is ZEKER van toepassing voor middelgrote en grote honden.
Bijkomend wil ik nogmaals onderstrepen dat ik zelf geen medische achtergrond heb. Al mijn kennis over dit onderwerp komt door ervaring, informatie van andere betrouwbare bronnen, artikels, klanten en collega’s. Wat natuurlijk niet betekent dat het niet relevant is gezien het feit dat er toch betrouwbaar advies is ingewonnen van specialisten op dat domein! Indien er zaken onjuist zijn in dit artikel hoor ik het graag en als er nog bijkomende vragen zijn van medische aard, dan kan je het beste bij je dierenarts te rade gaan. Wat dierenartsen betreft zijn er die vóór castratie zijn en er zijn er die tegen castratie zijn, tenzij echt nodig.
Het is ontegensprekelijk bewezen dat castratie een invloed kan hebben op de lichamelijke gezondheid en op het gedrag (voor-en nadelen). Er kunnen zeer goede redenen zijn om tot castratie over te gaan maar er zijn ook zeer goede redenen om niet tot castratie over te gaan!
Andere gebruikte Referenties
Gebruikte bronnen voor het schrijven van het artikel:
https://www.aaha.org/your-pet/pet-owner-education/ask-aaha/spay-or-neuter/?fbclid=IwAR2qeGtx3XJzjl-z29C_te2rjGfzWpx39TF–LY7rGrTQF0GDqKDmeQLRBE
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2018.00018/full?fbclid=IwAR2l6DAEKP-Ah0vWgyVKOWmdV1WuzrO7LaEkRWrTqpISmGK7hJj9z7JSBlU
https://www.doggo.nl/artikelen/hondengedrag/wat-is-de-invloed-van-testosteron/
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0196284&fbclid=IwAR2l2dTd6B0nc54nWnSWxAqO_IYG0SO0aA0df8C6hc3Wp7CQBw3hkN-s8Wk
https://avmajournals.avma.org/doi/full/10.2460/javma.250.10.1155?fbclid=IwAR1Hgj06smZE3R9lqxEgl7hs0YmYOS3WysXZcSBumt2KNrXJfA9x4QwSmhs&
https://www.doggo.nl/artikelen/hond-en-gezondheid/wat-is-het-verschil-tussen-castratie-en-sterilisatie/
https://www.doggo.nl/artikelen/hond-en-gezondheid/castratie-teef-voordelen-nadelen